TVP Polonia - 2023-06-04 21:15

spektakl teatralny

Przedpremierowy pokaz spektaklu "Przerwanie działań wojennych" odbył się w Muzeum Powstania Warszawskiego. Sztuka powstała na podstawie wspomnień Kazimierza Iranka - Osmeckiego, znanych pod tytułem "Ostatni akt" i opublikowanych w wydanym w Polsce zbiorze "Powołanie i przeznaczenie". To zapis kilkunastu godzin dramatycznych negocjacji w sprawie zakończenia powstania warszawskiego, prowadzonych przez polskich oficerów z niemieckim generałem von dem Bachem. Tytuł spektaklu zwraca uwagę na fakt, że zakończenie powstania było przerwaniem działań wojennych, a nie kapitulacją. Widz jest świadkiem profesjonalizmu polskich oficerów, świetnie przygotowanych do rozmów i starających się wywalczyć jak najkorzystniejsze dla polskiej strony warunki. "Ci panowie potrafili się wznieść ponad to całe cierpienie i jak rasowi negocjatorzy wynegocjować dla kilkudziesięciu tysięcy powstańców i ludności cywilnej to, że przeżyli" - powiedział Machulski - "To nieznana chlubna karta polskiej historii. Zrobili wszystko, co dało się zrobić." W myśl negocjacji, Niemcy uznali żołnierzy Armii Krajowej za jeńców wojennych, dzięki czemu zostały im przyznane prawa kombatanckie. Ludność cywilna miała być chroniona i traktowana zgodnie z konwencjami wojennymi. Ten drugi warunek został przez hitlerowców złamany. Cywilna część Warszawy, jej mieszkańcy zostali osadzeni w obozie w Pruszkowie, skąd masowo wywożono ich do obozów koncentracyjnych i na przymusowe roboty. Spektakl rozpoczyna się sceną przyjazdu polskich oficerów do dworku w Ożarowie pod Warszawą, gdzie 2 października 1944 r. dochodzi do spotkania Ericha von dem Bacha, głównodowodzącego wojsk niemieckich w Warszawie, i szefa jego sztabu, pułkownika Goltza z pułkownikiem Kazimierzem Irankiem - Osmeckim, szefem delegacji Armii Krajowej, któremu towarzyszą: podpułkownik Franciszek Herman, podpułkownik Zygmunt Dobrowolski oraz porucznik Alfred Korczyński, tłumacz strony polskiej. Członkowie delegacji przybywają z rozkazem dowódcy powstania, generała Bora - Komorowskiego, który upoważnił ich do przeprowadzenia pertraktacji i podpisania umowy o złożeniu broni przez oddziały Armii Krajowej walczące w Warszawie. Pełen podziwu dla umiejętności dowódczych generała, a także dla bitności żołnierzy AK, von dem Bach gratuluje decyzji o kapitulacji. Te słowa wzburzają pułkownika Iranka - Osmeckiego, który chłodno poprawia gospodarza, mówiąc zdecydowanym tonem nie o kapitulacji, lecz o przerwaniu działań wojennych. Ten zdecydowany ton utrzyma do samego końca trudnych negocjacji. Juliusz Machulski kończy swój spektakl fragmentem archwalnego filmu z powstania. Kazimierz Iranek - Osmecki po wojnie osiadł w Londynie, nie przyjął awansu na generała. Zmarł w 1984 r. w wieku 86 lat. Zygmunt Dobrowolski po wojnie wrócił do kraju, zmarł w 1972 r. w Zabrzu, przeżywszy 75 lat. Franciszek Herman był sądzony w 1951 r. w tzw. procesie generałów. Zmarł rok później w mokotowskim więzieniu, mając 48 lat.

wstecz