TVP Historia - 2023-04-14 20:50

felieton

W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do spektaklu według dramatu Stanisława Wyspiańskiego "Sędziowie" /2007/w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego, gościem rozmowy prowadzonej przez dr. Mikołaja Mirowskiego (historyk, publicysta; FINA, red. nacz. kwartalnika Pleograf) będzie Maryla Zielińska (teatrolog, autorka biografii Jerzego Grzegorzewskiego). Do napisania "Sędziów" skłoniła Stanisława Wyspiańskiego notka przeczytana w kronikach sądowych. O ile wiadomość o zamordowaniu wiejskiej dziewczyny przez syna karczmarza była przedstawiona zaledwie jako sucha informacja, o tyle autor dramatu rozbudował ją i wzmocnił dramaturgicznie, czyniąc z niej dramat godny antycznej tragedii. Rzecz dzieje się w żydowskiej karczmie w Galicji Wschodniej na przełomie XIX i XX w. Stary Żyd Samuel ma dwóch synów: starszego Natana - gwałtownika i kombinatora, oraz Joasa - małego skrzypka, delikatnego, pobożnego, będącego uosobieniem mądrości i dobra. W wyniku splotu wydarzeń, będących skutkiem chciwości Samuela i niemoralnego postępowania Natana, dochodzi do gwałtownych napięć. Starszy syn z premedytacją prowokuje sytuację, której ofiarą pada uwiedziona przez niego młoda kobieta. Reżyser spektaklu, Jerzy Grzegorzewski - postać legendarna - stworzył wizję sceniczną, w której można odnaleźć elementy innego dramatu Wyspiańskiego, "Wesela". Takie skojarzenie przywołuje już samo miejsce akcji, ale Grzegorzewski idzie dalej; w tle słychać także odgłosy wiejskiej zabawy dochodzące z rozśpiewanej i roztańczonej, nieodległej bronowickiej chaty. Wewnątrz karczmy Samuela panuje jednak nastrój dramatu osamotnienia i niezrozumienia wobec tragedii, do jakiej tam dochodzi, bowiem śmierć jednej osoby pociąga sobą kolejną ofiarę. Nieszczęsny los stawia więcej pytań niż daje odpowiedzi, skłania też do zwrócenia się ku Bogu, bo po ludzku nie sposób zrozumieć biegu zdarzeń. Grzegorzewski w swoim wystawieniu uwypukla metafizykę zawartą przez Wyspiańskiego w "Sędziach", stawia na religijną wymowę dramatu i kontrastuje postaci z bohaterami "Wesela" - biernymi, powierzchownymi i bezrefleksyjnymi.

wstecz