TVP Historia - 2023-05-05 20:30

felieton

W cyklu "Teatr Historii", łączącym publicystykę ze sztuką spod znaku Melpomeny i Klio, tym razem, we wprowadzeniu do dramatu Juliusza Słowackiego Kordian, w reżyserii Jerzego Antczaka (1963), gościem rozmowy prowadzonej przez dr. Mikołaja Mirowskiego (historyk, publicysta; FINA, red. nacz. kwartalnika Pleograf) będzie dr hab. Karol Samsel (literaturoznawca, filozof, poeta; Uniwersytet Warszawski). Klasyka polskiego dramatu romantycznego. Spektakl przez lata uważany przez historyków teatru za niezarejestrowany, został odnaleziony w archiwach. Widzowie mogą więc po latach wrócić do pierwszego wystawienia "Kordiana" w Teatrze Telewizji. Dramat Juliusza Słowackiego na telewizyjnej scenie wystawiano później jeszcze wielokrotnie; spektakle reżyserowali: Gustaw Holoubek (1980), Jan Englert (1994) i Zbigniew Lesień (2022). Punktem odniesienia zawsze była jednak pierwsza telewizyjna realizacja z 1963 r. w reżyserii Jerzego Antczaka. Bohatera tytułowego można śmiało nazwać wzorcowym przykładem romantycznego bohatera. To człowiek pełen rozczarowań, nie stroniący od gwałtownych wzruszeń, porywów serca i dramatycznych wyborów, które popychają go do peregrynacji i poszukiwań. Obraz świata, z jakim mierzy się Kordian, nie prowadzi go do ukojenia serca, lecz - wręcz przeciwnie - do przemiany wewnętrznej i chęci podążania za wielkimi ideami oraz potrzebą bohaterskiego, wręcz straceńczego, rzucenia się w wir walki o wolność dla zniewolonego przez carat narodu. Przedstawienie Antczaka pokazuje Kordiana jako postać skomplikowaną, która jest zagadką nie tylko dla otoczenia, ale też i dla samego siebie. Pełen rozterek moralnych, stawiający sobie filozoficzne pytania, na które nie może znaleźć odpowiedzi, jawi się jako buntownik niezrozumiany przez innych, odrzucony i opuszczony. Zamknięty w klatce wewnętrznych konfliktów decyduje się na desperacki krok, mający wstrząsnąć sumieniem świata obojętnego na los uciśnionej Polski. Rozpaczliwa próba zamachu na cara nie udaje się, Kordian zostaje schwytany i w miejscu odosobnienia oczekuje na wykonanie wyroku śmierci. Czy ktoś wstawi się za nim i uratuje młodego idealistę? Dramaty twórców romantycznych są dla ich inscenizatorów materią niezwykle wymagającą, jako że reżyser musi znaleźć klucz do wielowymiarowych bohaterów tych utworów. Postać Kordiana to nie tylko uosobienie polskich losów w XIX w. , nie można także pominąć całego ładunku egzystencjalnego i psychologicznego tej skomplikowanej postaci.

wstecz