TVP Historia - 2024-02-02 14:45

cykl dokumentalny

Jeszcze w trakcie kampanii wrześniowej rozpoczęto organizowanie podziemnego wojska i władz politycznych. Delegatem rządu na kraj został Cyryl Ratajski, działacza Stronnictwa Pracy, przedwojenny prezydent Poznania. We wrześniu 1942 roku funkcję tę objął Jan Piekałkiewicz ze Stronnictwa Ludowego i pełnił ją do aresztowania przez gestapo. W maju 1943 roku delegatem mianowano Jana Stanisława Jankowskiego ze Stronnictwa Pracy. W grudniu 1942 roku utworzono Kierownictwo Walki Cywilnej między innymi z wydziałami: sądowym, sabotażowo - dywersyjnym, informacji radiowej, rejestracji zbrodni hitlerowskich. W lipcu 1943 roku połączono Kierownictwo Walki Cywilnej z Kierownictwem Walki Konspiracyjnej w Kierownictwo Walki Podziemnej. Obejmowało ono dodatkowo Kierownictwo Dywersji, Biuro Informacji i Propagandy, kontrwywiad i komórkę "N", do dywersji propagandowej wśród Niemców,. Od 1942 roku w Departamencie Spraw Wewnętrznych działało Biuro Ziem Nowych, które przygotowywało plany przejęcia po zakończeniu wojny przez Polskę Prus Wschodnich, Pomorza Zachodniego i Śląska Opolskiego. W styczniu 1944 roku powołano Radę Jedności Narodowej, pełniącą funkcję podziemnego parlamentu. W skład Rady weszło 17 osób: po trzech przedstawicieli głównych partii: Stronnictwa Narodowego, Stronnictwa Pracy, Stronnictwa Ludowego i Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość oraz po jednym z pięciu drobniejszych ugrupowań. Przewodniczącym Rady wybrano Kazimierza Pużaka z Polskiej Partii Socjalistycznej. W marcu 1945 roku sowieci aresztowali 16 przedstawicieli władz i głównych partii Polski Podziemnej. Podczas procesu w Moskwie, 21 czerwca, trzech oskarżonych uniewinniono, ośmiu otrzymało wyroki od czterech do osiemnastu miesięcy więzienia, Bień, Jasiukowicz i Pajdak dostali po 5 lat, Jankowski 8 lat, Okulicki 10 lat. Stanisław Jankowski, Stanisław Jasiukowicz i Leopold Okulicki nie wyszli już z sowieckiego więzienia, zmarli lub zostali zamordowani. 6 lipca 1945 dotychczasowi sojusznicy Rzeczypospolitej wycofali uznanie dyplomatyczne dla Rządu londyńskiego, uznając powołanie przez sowietów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej za wykonanie postanowień konferencji jałtańskiej.

wstecz