TVP Historia - 2023-08-20 18:35

cykl dokumentalny

Po rozbiciu Polskiego Stronnictwa Ludowego w końcu lat 40. tylko właściwie Kościół katolicki stanowił legalną opozycję w PRL. Sytuacja radykalnie się zmieniła, gdy w sierpniu 1975 roku władze PRL podpisały Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, gdzie w tak zwanym trzecim koszyku zapisano ochronę praw człowieka, swobodę wymiany informacji i myśli, swobodę kontaktowania się między obywatelami różnych państw, współpracę w dziedzinie edukacji i kultury. Dawało to formalne podstawy do działań w obronie praw człowieka. Wystąpienia robotnicze 25 czerwca 1976 roku przeciwko drastycznym podwyżkom cen zbiegły się z ożywieniem politycznym w środowiskach intelektualnych i studenckich. Umożliwiło to szybkie podjęcie akcji pomocy dla represjonowanych uczestników protestu czerwcowego i utworzenie 23 września 1976 roku przez czternaście osób, reprezentujących różne tradycje ideowe, Komitetu Obrony Robotników KOR - u. Opublikowano listę członków wraz z adresami i telefonami. W marcu 1977 roku ogłoszono o powstaniu Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Kilka miesięcy później powstawać zaczęły Studenckie Komitety Solidarności, a niebawem Komitety Samoobrony Chłopskiej i komitety założycielskie Wolnych Związków Zawodowych. Wszystkie te struktury wydawały w podziemiu własną prasę. Kontrolę cenzury przełamywała także Niezależna Oficyna Wydawnicza (NOW - a), publikując systematycznie od lata 1977 roku książki na powielaczach. Wśród około setki publikacji NOW - ej, które ukazały się do lata 1980 roku przeważała literatura piękna. Aktywności tej starała się przeciwdziałać Służba Bezpieczeństwa. Od połowy 1976 roku do końca czerwca 1980 roku dokonano ponad 2 tysiące zatrzymań i prawie 1200 rewizji z tytułu działalności opozycyjnej. Aresztowano kilkadziesiąt osób, zapadło kilka wyroków skazujących. Strajki latem 1980 roku miały silne wsparcie działaczy opozycji demokratycznej głównie na polu rozpowszechniania informacji. Strajkowy Biuletyn Informacyjny Solidarność w Stoczni Gdańskiej redagowali członkowie KOR i SKS. W skład prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni wchodziło 6 członków Komitetu Wolnych Związków Zawodowych.

wstecz