TVP Kultura - 2024-03-02 01:55

dramat

"Dlaczego wielu poetów z własnej woli lub winy, poprzez jakąś postać samozniszczenia, nie dożyło starości? Dlaczego tragiczną decyzję poprzedzał najczęściej dramat bardzo podobny: najpierw sprzeciw i bunt przeciwko życiu, jakie jest, lecz być nie powinno, potem sposób bycia coraz bardziej szalony, coraz szybszy bieg do samozagłady. Dlaczego, jak śpiewał Wysocki, "tak poganiali swoje konie"w stronę przepaści, by wreszcie"runąć w dół"? Dlaczego poezja, pożyteczna i zdrowa dla zdrowych, bo dodaje życiu barw, potrafi zabijać tych, którzy ją tworzą? Czy to ona jest źródłem ich choroby, czy też byli oni chorzy, zanim napisali pierwszy wers?" - pisała przy okazji premiery "Wojaczka" Bożena Janicka. Wszystkie te pytania kłębią się w głowie widza, oglądającego film Lecha J. Majewskiego. Reżyser nie daje łatwych odpowiedzi. Bo czy one w ogóle istnieją? Zamiast interpretować biografię Wojaczka, Majewski wiernie mu towarzyszy w ciągu kilku ostatnich dni życia, krótkiego, bo zaledwie dwudziestosześcioletniego. Z różnych stron stara się oświetlać tajemnicę osobowości poety, jego zbuntowanej duszy i cierpienia, które zadaje sobie i innym. Mimo dość mrocznej tematyki i czarno - białych zdjęć, film Majewskiego nie poraża pesymistyczną monotonią. Zawiera kilka scen humorystycznych, związanych głównie z rodzajowym obliczem peerelowskiej prowincji i jej "znakami szczególnymi": zapyziałymi knajpami, brudnymi ulicami i hasłami wzywającymi do wytężonej pracy dla dobra socjalistycznej ojczyzny. Tę realistyczną aż do bólu scenerię ożywia też Majewski odkrywczymi metaforami, z których najpiękniejsza stanowi zarazem zwieńczenie filmu. Wielką zaletę "Wojaczka" stanowi też aktorstwo, zwłaszcza rewelacyjnego "naturszczyka" Krzysztofa Siwczyka w roli tytułowej i Dominiki Ostałowskiej, odtwarzającej postać pielęgniarki "Małej". W filmie wystąpiło też spore grono osób emocjonalnie związanych z poetą, w tym: Janusz Styczeń, jego dawny serdeczny przyjaciel (gra samego siebie); niegdysiejsza ukochana Teresa Ziąber (wcieliła się w postać bezdomnej z dworca); rodzony brat poety Andrzej (zagrał psychiatrę, prowadzącego terapię głównego bohatera). Współscenarzysta filmu, poeta Maciej Melecki, na co dzień prowadzi instytut Wojaczka w jego rodzinnym Mikołowie. Obraz Lecha Majewskiego nie ma tradycyjnej fabuły. To raczej ciąg sekwencji ukazujących pełne napięć relacje poety z otoczeniem. Opowieść zaczyna się w chwili, gdy Rafał Wojaczek "przechodzi przez szybę" Mikołowskiej knajpy i ląduje twarzą na brudnym chodniku. Później widz ogląda codzienne życie poety: związek z dziewczyną, walkę z alkoholizmem i chorobą psychiczną, rozliczne ekscesy, elektryzujące lokalną opinię publiczną. Bezkompromisowa rozgrywka ze światem popycha Wojaczka coraz silniej ku samozagładzie. Deszcz laurów na festiwalach polskich i zagranicznych, m.in. "Brązowe Grono" na LLF w Łagowie (1999), nagroda za reżyserię na FPFF w Gdańsku - Gdyni (1999), "Don Kichot" na Festiwalu Kina Niezależnego w Barcelonie (2000), dwa "Złote Klucze" (reżyseria i zdjęcia) na MFF w Trencianskich Teplicach (2000), nagroda główna na Festiwalu Kina Europejskiego w Coroto (2000).

Film biograficzny, 89 min, Polska 1999 Reżyseria: Lech J. Majewski Scenariusz: Lech J. Majewski, Maciej Melecki Zdjęcia: Adam Sikora Występują: Krzysztof Siwczyk, Dominika Ostałowska, Andrzej Mastalerz, Elżbieta Okupska, Mirosława Lombardo, Jan Bógdoł, Andrzej Wojaczek, Jan Skrzek, Robert Gawliński, Janusz Styczeń, Paweł Fesołowicz, Andrzej Hudziak, Andrzej Chłapecki, Maciej Melecki, Marek Kiedroń, Marcin Rzymski i inni

wstecz