TVP Historia - 2024-02-12 17:10

film dokumentalny

Zmarły 11 lutego 2004 roku pułkownik Ryszard Kukliński był zastępcą szefa Zarządu Operacyjnego Sztabu Generalnego i szefem I Oddziału Planowania Strategiczno - Obronnego Wojska Polskiego. Ten najwyższy stopniem oficer armii polskiej, jaki przeszedł na stronę politycznych i militarnych przeciwników państw członkowskich Układu Warszawskiego, jest postacią powszechnie znaną i ciągle budzącą kontrowersje. Dla jednych bohater, dla innych zdrajca, przez lata konsekwentnie odmawiał wystąpienia przed kamerą. Istniała jednak taśma z rejestracją prywatnego spotkania Ryszarda Kuklińskiego. Grupa Filmowa "Kontakt", która zrealizowała film o pułkowniku, uzyskała jego zgodę na publiczną prezentację tych wypowiedzi. Materiał ten stanowi trzon filmu. Ryszard Kukliński, odpowiadając na pytania zadane mu podczas tamtego spotkania, opowiada o charakterze i celach strategicznych Układu Warszawskiego, ujawnia szczegóły swoich zadań w polskim sztabie i współpracy ze sztabowcami sowieckimi, mówi o zagrożeniach dla Polski, jakie widział w procesie zmagania się dwóch systemów militarnych, honorze żołnierza i o tym, czy ma on prawo sam wybierać sojusznika i wroga. Interesujące są zwłaszcza te fragmenty jego wypowiedzi, które dotyczą dramatycznego momentu wprowadzenia stanu wojennego w Polsce i osobistej decyzji pułkownika, by o ostatecznych ustaleniach w tej sprawie i terminie akcji nie ostrzegać "Solidarności". Uzupełnieniem zwierzeń bohatera filmu są wypowiedzi kilku osób, wśród nich pułkowników: Ludwika Koniora, Wincentego Heinricha i Tadeusza Jurgi oraz biskupa Tadeusza Pieronka, które zwracają uwagę na takie aspekty "sprawy Kuklińskiego", jak tradycja wojskowa, honor jako wartość nadrzędna, czy tradycja chrześcijańska. Realizatorom filmu udało się również dotrzeć do wieloletniego przyjaciela pułkownika, Ryszarda Barszcza, który przedstawił niektóre wątki z osobistego życia bohatera i jego rodziny oraz dramaty, do jakich doszło już w czasie jego pobytu w Stanach Zjednoczonych. Dramat losów Kuklińskiego jest również dramatem polskiego wojska. Stale obecne w tle działań pułkownika staje się ono niejako drugim bohaterem opowieści, niejednoznacznym, pełnym do dziś nierozwiązanych dylematów. Pytania dotyczące oceny moralnej Kuklińskiego i w ogóle wojska polskiego po II wojnie światowej, pytania o granice patriotyzmu i lojalności w hierachii wojskowej, realizatorzy pozostawiają otwarte.

Film dokumentalny, 48 min, Polska 1998 Scenariusz i realizacja: Jolanta Kessler, Józef Szaniawski

wstecz