TVP Historia - 2023-07-04 19:00

film dokumentalny

Próba wyjaśnienia tajemniczej śmierci generała Władysława Sikorskiego (1881 - 1943), polskiego męża stanu, polityka, generała. Współzałożyciela Związku Walki Czynnej (1908) i prezesa utworzonego w 1910 Związku Strzeleckiego we Lwowie. Od 1905 członka Związku Odrodzenia Narodu Polskiego, od 1910 Polskiego Stronnictwa Postępowego. Od września 1917 r. do lutego 1918 r. dowódcy Uzupełnień Polskiego Korpusu Posiłkowego. W maju 1918 r. generał Sikorski przybył do Lwowa, gdzie zorganizował stację zborną wysyłającą byłych legionistów i żołnierzy austriackich - Polaków, do Królestwa. Od listopada 1918 r. w Wojsku Polskim. Mianowany przez Radę Regencyjną szefem sztabu w dowództwie w Galicji, uczestniczył w obronie Przemyśla przed Ukraińcami. W 1919 r. walczył w obronie Lwowa i dowodził grupą operacyjną na froncie polsko - ukraińskim na linii Zbrucza. Brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej, w latach 1921 - 1922 szef sztabu generalnego. 1922 - 1923 premier i minister spraw wewnętrznych. 15 marca 1923 r. rząd Sikorskiego doprowadził do uznania polskich granic wschodnich przez Konferencję Ambasadorów. Jako minister spraw wojskowych w gabinecie Stanisława Grabskiego zlecił opracowanie pierwszych planów operacyjnych i mobilizacyjnych, rozbudowy marynarki i lotnictwa oraz przemysłu zbrojeniowego. Walczył z Józefem Piłsudskim o wpływy w wojsku. Od 1925 r. dowódca Okręgu Korpusu VI Lwów. W czasie przewrotu majowego 1926 r. nie zaangażował się po żadnej ze stron. W 1928 r. odwołany ze stanowiska dowódcy Okręgu Korpusu w związku z zatargami z J. Piłsudskim. Do roku 1939 pozostał "generałem do dyspozycji" ministra wojny. Przebywał przeważnie we Francji, gdzie odbywał intensywne studia wojskowe. Przeciwnik polityczny obozu sanacji. W 1936 r. wspólnie z I. J. Paderewskim i J. Hallerem doprowadził do porozumienia polskich stronnictw centrowych (tzw. Front Morges). Inicjował założenie Stronnictwa Pracy. W 1939 r. desygnowany na premiera Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na emigracji, w którym objął także tekę ministra spraw wojskowych. 7 września 1939 r. mianowany Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. W listopadzie 1939 r. powołał Związek Walki Zbrojnej. Po kapitulacji Francuzów walcząca wspólnie z nimi 84 - tysięczna armia polska utraciła ok. 2/3 stanu osobowego. 5 sierpnia 1940 r. Sikorski podpisał umowę w sprawie odbudowy armii polskiej w Wielkiej Brytanii. Wiosną 1941r. wyjechał do Stanów Zjednoczonych i Kanady w celu uzyskania pomocy materialnej i wojskowej. Po napaści Niemiec na ZSRR, 30 lipca 1941 r. zawarł układ z rządem radzieckim normujący stosunki dwustronne i układ dodatkowy w sprawie utworzenia armii polskiej w ZSRR. Treść układu nie precyzująca przebiegu polskiej granicy wschodniej stała się przyczyną kryzysu rządowego i powstania silnej opozycji. Odkrycie grobów katyńskich doprowadziło 23 IV 1943 r. do całkowitego zerwania przez rząd radziecki napiętych już wcześniej stosunków dyplomatycznych z rządem polskim. Sikorski zginął w katastrofie lotniczej 4 lipca 1943 r. w Gibraltarze, powracając z inspekcji wojsk na Środkowym Wschodzie. Przyczyn katastrofy nie wyjaśniono do chwili obecnej. Pochowany na cmentarzu polskich lotników w Newark, w Wielkiej Brytanii. 17 września 1993 r. jego prochy przeniesiono na Wawel.

wstecz