You are using an outdated browser. For a faster, safer browsing experience, upgrade for free today.

Loading...


TVP 1
TVP 2
Polsat
TVN
TV 4
PULS
PULS 2
TVN 7
TV 6
Super Polsat
Stopklatka TV
Eska TV
TTV
Polo TV
ATM Rozrywka
TV Trwam
Fokus TV
TVP ABC
TVP Kultura
TVP Sport
TVP Info
TVP Historia
TVP Seriale
TVP HD
TVN Style
TVP Polonia
Tele 5
Dom Literatów, czyli kartoteka zebrana

TVP Kultura - 2024-02-05 18:40

film dokumentalny

Scenariusz opowiada o legendarnym domu pisarzy przy ulicy Krupniczej w Krakowie, oficjalnie nazywanym Domem Literatów, a żartobliwie Domem czterdziestu wieszczów. Jego dzieje od roku 1945 obejmują ponad pół wieku. Jak pokazuje kompletny spis kolejnych pisarzy na Krupniczej, w istocie było ich nie 40, ale 101. O historycznym znaczeniu tego domu mówią nazwiska jego najsłynniejszych mieszkańców: Jerzy Andrzejewski, Stanisław Dygat, Konstanty I. Gałczyński, Stefan Kisielewski, Sławomir Mrożek, Tadeusz Nowak, Tadeusz Różewicz, Maciej Słomczyński, Jerzy Szaniawski, Wisława Szymborska. Scenariusz składa się z 10 tematów - spotkań, rozmów i dyskusji wzbogaconych fragmentami i cytatami z utworów, powstałych na Krupniczej, takich jak "Kartoteka" Różewicza, "Policja" Mrożka, "Niemcy" Kruczkowskiego i wybranych fragmentów wierszy znanych poetów. Temat 1 to "Zaraz po wojnie" (a jest to pierwszy tytuł powieści Andrzejewskiego "Popiół i diament" tamże napisanej). Trauma wojenna i nowa rzeczywistość, a zarazem radość z odzyskanego podwórka, służą tu jako punkt wyjścia i powód dla współczesnego spojrzenia na tamten czas i dom, który mógł być tak podzielony jak dzisiejsza Polska, ale jednak nie był. Temat 2 "Pióro instrukcja obsługi" to obraz najgorszego dla kultury polskiej czasu dyktatury stalinowskiej i socrealizmu, który w środowisku literackim pozostawił ślady i utwory wypominane wielu pisarzom do dziś. Tylko nieliczni niepokorni tacy jak Stefan Kisielewski czy Jerzy Zawieyski (późniejsi posłowie katoliccy) trwali na Krupniczej w formie niezłomnej, ale z zakazem druku. O ich kłopotach z władzą i kolegami opowiada rozdział "W stołówce nocą". Jest w nim pewna powszechnie znana legenda o nocnych sporach Stefana Kisielewskiego z jego politycznym, lewicowym adwersarzem Adamem Polewką. Dialog i spór podobny do dzisiejszych sporów politycznych powszechnych, ale na o wiele wyższym poziomie i nie przynoszący nienawiści. Pierwszą część Domu pod piórem wieńczy rozliczeniowy i burzliwy Październik 56 r. prowadzący do zmian, które wkrótce przynoszą na Krupniczą zachodni wiatr. Pisarze otrzymują wówczas pierwszą szansę wyjazdu na tzw. Zachód, szczególnie do Paryża i przy okazji do odwiedzenia redakcji emigracyjnej Kultury paryskiej. Tymczasem na Krupniczą wkracza nowoczesna sztuka widoczna także w śmiałej przebudowie lokalu tzw. stołówki teraz zamienionej na literacki Klub. I to tam właśnie wkrótce pojawią się pisarze światowej sławy w tym nobliści Boll, Neruda, Sartre i Steinbeck. W tym też czasie na początku lat 60. przez półtora roku występuje chwilowo bezdomny kabaret Piwnicy pod Baranami z debiutującą Ewą Demarczyk. W tym pogodnym rozdziale Ludwik Flaszen, późniejszy współtwórca Teatru Laboratorium wspomina ową przemianę i gwałtowne twórcze otwarcie na świat i nowe kierunki. Ten szczęsny czas trwa około 10 lat. Marzec roku 1968 przynosi przykre wydarzenia znów dzielące w postawach szeregi twórców. Od strony władz pojawia się hasło literaci do pióra, które nie są już instrukcją dla piór, ale żądaniem, aby pisarze zajmowali się wyłącznie pisaniem, a nie polityką. Niedługo potem na Krupniczej rozpoczyna się kolejna zmiana pokoleniowa i wraz z nią nastroje kontrkultury. W tym czasie Dom Wieszczów zamienia się w dom młodych poetów podniebnych, bo też przeważnie mieszkających na poddaszach. Są i tacy, którzy odlatują na inne kontynenty. Całość wieńczy spotkanie byłych mieszkańców i ich potomków, niegdyś urodzonych pod pióropuszem. Dwóch z nich: dziennikarz radiowy Jerzy Kisielewski i autor scenariusza Jan Polewka prowadzą dialogi o trudnej odległej przeszłości i o bliskiej, niełatwej teraźniejszości.

wstecz